Co to jest wykusz i jakie funkcje spełnia?
Wykusz to element architektoniczny, który urozmaica bryłę budynku oraz zwiększa powierzchnię wnętrza. Jest to fragment wysunięty poza lico elewacji, zazwyczaj zwieńczony osobnym daszkiem oraz posiadający okna. Element ten wywodzi się z architektury gotyckiej, choć był wzorowany na architekturze islamu. Na przestrzeni lat utracił jednak swoją pierwotną funkcję i stał się głównie elementem ozdobnym. W tym artykule tłumaczymy, czym właściwie jest wykusz, jakie rodzaje wykuszy możemy wyróżnić, a także, jakie funkcje pełni ten element w domu.
Czym właściwie jest wykusz?
Wykusz to element architektoniczny stanowiący użytkową część mieszkalną budynku. Jest to fragment wystający poza lico elewacji i zawieszony nad poziomem zero. Podłoga w wykuszu zazwyczaj jest położona nieco wyżej, aniżeli podłoga w domu, co daje dodatkowe możliwości aranżacyjne. Wykusz bardzo często jest mylony z ryzalitem, który również jest elementem wysuniętym przed bryłę domu. Ryzalit jednak występuje wyłącznie na parterze, a poziom podłogi jest w nim zbieżny z poziomem zero budynku. Wykusz z kolei jest zawieszony ponad poziomem zero i może być zastosowany równie dobrze na wysokości górnych kondygnacji budynku.
Wykusze są wzorowane na architekturze islamu, a w Europie zostały rozpowszechnione w okresie gotyckim. Co ważne, wówczas pełniły one role toalet (wykusze latrynowe) w pałacach lub zamkach. W XVI wieku wykusze utraciły swoje pierwotne zastosowanie i stały się elementem ozdobnym, który przede wszystkim miał urozmaicać bryłę budynku, a jednocześnie oferować dodatkową powierzchnię użytkową w domu. Rozwiązanie to stało się bardzo popularne w architekturze angielskiej. Wykusze mogą mieć przekrój półkola, trapezu, prostokąta lub wielokąta.
W jakich domach stosuje się wykusze?
Współcześnie wykusze są elementem architektonicznym stosowanym przede wszystkim w domach zachowanych w klasycystycznej stylistyce. Świetnie prezentują się w willach, dworkach, rezydencjach oraz innych posiadłościach o charakterze reprezentacyjnym. Wykusze stosuje się jednak także w architekturze nowoczesnej. Szczególnie popularne są tutaj minimalistyczne wykusze na planie prostokąta, które mają powiększyć obrys górnej kondygnacji, tworząc jednocześnie efektowny podcień niżej. To popularne rozwiązanie stosowane w domach piętrowych zwieńczonych płaskim dachem. Wykusz może być konstrukcją samonośną, opierać się na wspornikach lub być elementem murowanym.