Co to jest dylatacja?

Dylatacja, czy też przerwa dylatacyjna to celowo utworzona szczelina pomiędzy dwoma przylegającymi do siebie konstrukcjami, która ma umożliwić konstrukcjom normalne pracowanie pod wpływem określonych czynników: obciążeń, temperatur, procesów zachodzących w materiale. Dylatacje dzieli się na: konstrukcyjne, termiczne, technologiczne i przeciwdraganiowe, a znając specyfikę wymienionych dylatacji poznajemy również ich funkcje.

Czym właściwie jest dylatacja?

Dylatacja to po prostu przerwa lub szczelina, którą celowo zastosowano do oddzielenia od siebie dwóch elementów konstrukcyjnych. Konstrukcje budynku, w tym również materiały budowlane aktywnie pracują. Oddziałują na nie: obciążenia, temperatury, czy też wilgoć. To sprawia, że poszczególne konstrukcje mogą się kurczyć, rozprężyć lub nieznaczne zmieniać swoje położenie. Ponadto, poszczególne elementy konstrukcyjne budynku z czasem osiadają, a dylatacja w dużej mierze ma sprawić, aby osiadanie to było równomierne i bezpieczne dla konstrukcji.

Dylatacją może być sama przerwa lub szczelina, niczym niewypełniona, ale w wielu przypadkach przerwę tą wypełnia się styropianem, pianką lub specjalnym sznurem dylatacyjnym. Wiele zależy od specyfiki konstrukcji. W przypadku ścian zewnętrznych powinien to być materiał termoizolacyjny, który uchroni budynek przed mostkami termicznymi. Dylatacje występuje przy wielu rozmaitych konstrukcjach: fundamentach, posadzkach, wylewkach, podłogach, ścianach.

Jakie funkcje pełni dylatacja?

Dylatacje w budownictwie dzielą się na cztery kategorie: konstrukcyjne, termiczne, technologiczne oraz przeciwdraganiowe. Każda z tych szczelin ma nieco inne zastosowanie oraz pełni inne zadania. Przerwy konstrukcyjne mają zapewnić statykę budynku i zabezpieczyć elementy o bardzo zróżnicowanym obciążeniu. Przerwy technologiczne mają zapobiec skurczom i pęcznieniu materiałów na skutek wilgoci czy temperatur. Przerwy termiczne mają zapobiec powstawaniu mostków termicznych, które naraziłyby budynek na spadek energooszczędności. Natomiast dylatacje przeciwdraganiowe mają zapobiec uszkodzeniom budynku na skutek drgań.

A zatem, choć funkcje poszczególnych rodzajów dylatacji różnią się między sobą, to mają one ważny pierwiastek wspólny. Każda przerwa dylatacyjna ma uchronić budynek przed uszkodzeniami, które mogłyby wyniknąć z naturalnej pracy konstrukcji i materiałów pod wpływem różnych czynników, takich jak: różnice temperatur, obciążenia budynku, warunki wodno-gruntowe czy też drgania. Warto także wspomnieć, że dylatacje stosowane przy układaniu podłóg często mają na celu poprawienie izolacyjności akustycznej. Warto tu sprawdzić chociażby podłogi pływające.

Rodzaje dylatacji stosowanych przy budowie domu

Jak już mówiliśmy, możemy wyróżnić cztery rodzaje dylatacji stosowanych przy budowie domu, a każda z nich ma nieco inne zadania:

• Dylatacja konstrukcyjna – zapewnia równomierne osiadanie budowli i zapobiega uszkodzeniom budynku na skutek nierównomiernego rozkładu obciążeń na różnych konstrukcjach. Wydzielają fragmenty budynku, które stanowią jednolitą całość pod względem statyki, np. ściany zewnętrzne. Umożliwiają utrzymanie stałego układu konstrukcyjnego.
• Dylatacja technologiczna – ten rodzaj przerwy ma zapobiec uszkodzeniom powstającym na skutek zachowania materiałów budowlanych w różnych warunkach. Chodzi tu głównie o kurczenie i rozprężanie się materiałów pod wpływem różnych temperatur czy wilgoci.
• Dylatacja termiczna – zadaniem tej dylatacji jest wyeliminowanie dużych naprężeń, które mogłyby powodować odkształcenia termiczne poszczególnych fragmentów konstrukcji. Nie dopuszcza do powstawania mostków termicznych.
• Dylatacja przeciwdrganiowa ­– ich zadaniem jest redukcja lub eliminowanie drgań i wstrząsów, tak, aby nie oddziaływały one na budynek.

Dylatacje mają zapewnić także wysoką estetykę budynku. Zapobiegają pękaniu i powstawaniu zarysowań na różnych konstrukcjach, takich jak np. ściany, stropy, posadzki. W przypadku parkietów czy podłóg z paneli, prawidłowo wykonana dylatacja zapobiega wypinaniu się elementów. Jak już mówiliśmy, szczelinę dylatacyjną można wypełnić materiałem zdolnym do kurczenia i rozprężania się w zależności od warunków. Może to być styropian, pianka poliuretanowa czy też specjalny sznur.

Konsekwencje braku dylatacji lub źle wykonanej dylatacji

Brak dylatacji lub wadliwie wykonane dylatacje mogą mieć bardzo szkodliwy wpływ na żywotność konstrukcji w perspektywie czasu. Do najpoważniejszych problemów możemy zaliczyć: nierównomierne osadzanie się budynku oraz pękanie konstrukcji nośnych. Do mniej groźnych konsekwencji zaliczyć możemy chociażby: mostki termiczne obniżające energooszczędność budynku, zawilgocenie konstrukcji, wypinanie się paneli czy parkietu, wybijanie płytek. A zatem, źle wykonana dylatacja może z czasem prowadzić do uszkodzeń, które zagrażają zarówno trwałości budynku, jak również stanowią mankament natury estetycznej.