Cokół budynku – rodzaje i wysokość

Cokół budynku to dolna część elewacji, która chroni elewację przed zawilgoceniem oraz zabrudzeniami. Wysokość cokołu ma związek z wysokością ścian fundamentowych oraz punktem zero, na którym znajduje się gotowa posadzka domu. Praktyczny cokół musi zatem posiadać odpowiednią wysokość, ale jednocześnie być wykończony właściwym materiałem. W tym artykule powiemy kilka słów o rodzajach, wysokości oraz materiałach na cokół budynku.

Co to jest cokół budynku i jakie pełni funkcje?

Cokół budynku to dolna część elewacji. Zazwyczaj jest to zewnętrzne wykończenie ścian fundamentowych wysuniętych poza wysokość gruntu. Punkt zero, czyli gotowa posadzka domu musi znajdować się na wysokości gwarantującej ochronę przed wilgocią, a także odpowiednią izolację termiczną. Właśnie w tym celu ściany fundamentowe wystają ponad poziom gruntu i umożliwiają dalszą budowę posadzki oraz ścian zewnętrznych. Cokół budynku to właśnie dolna część elewacji od poziomu gruntu do poziomu ścian zewnętrznych oraz gotowej posadzki.

Cokół pełni bardzo ważne zadania. Przede wszystkim zapewnia elewacji ochronę przed wilgocią oraz zabrudzeniami. Aby cokół dobrze wywiązywał się ze swoich zadań, powinien być odpowiednio wysoki. O wysokości cokołu w dużej mierze decydują warunki wodno-gruntowe, a także ukształtowanie terenu. Cokół nie tylko pełni funkcje ochronną, ale również ma duży wpływ na stylistykę całego budynku, nierzadko podkreślając styl architektoniczny. A zatem, cokół jest bardzo istotnym elementem budynku i warto wiedzieć, w jaki sposób powinien być wykonany.

Jaką wysokość powinien mieć cokół budynku?

Wysokość cokołu zależy przede wszystkim od warunków wodno-gruntowych oraz od sposobu posadowienia budynku. Przyjmuje się, że minimalna wysokość cokołu powinna wynosić ok. 30 – 35 cm. Niższy cokół mnie spełniałby swojej funkcji – odbijające się krople deszczu trafiałyby na elewację, a ponadto istniałoby duże ryzyko zabrudzenia niższych części elewacji. W przypadku trudnych warunków wodno-gruntowych, np. mało przepuszczalnego gruntu, który na skutek opadów staje się mocno wilgotny i podatny na błoto, stosuje się zwykle wyższy cokół powyżej 50 – 60 cm.

Jak już mówiliśmy, cokół to zewnętrzne wykończenie ścian fundamentowych wysuniętych poza poziom gruntu. Jego wysokość jest zatem uzależniona od punktu zero, czyli linii gotowej posadzki w domu. Punkt zero budynku jeszcze przed rozpoczęciem budowy zaznacza geodeta. W przypadku budynków położonych na skarpie, budynków w górach, a także budynków wyposażonych w podpiwniczenie stosuje się najwyższe cokoły, których wysokość może przekraczać nawet 90 cm. Parametr ten jest zatem uzależniony od specyfiki działki, a co za tym idzie, w przypadku gotowych projektów domów w procesie adaptacji można dokonać zmiany wysokości cokołu.

Rodzaje cokołów – wysunięte i cofnięte

Cokół budynku zazwyczaj nie jest zlicowany równo z elewacją, gdyż w ten sposób ograniczyłoby się jego funkcje ochronne. Większość domów posiada zatem cokół wysunięty lub cokół cofnięty. Znaczne częstszym rozwiązaniem jest cokół cofnięty, którego zabudowa znajduje się zwykle kilkanaście lub kilkadziesiąt centymetrów od granicy górnej części elewacji. Cokół cofnięty jest lepiej chroniony przez wilgocią, która mogłaby się pojawić na skutek wody opadowej spływającej po elewacji. Elewacja wysunięta przed cokół stanowi kapinos, który dodatkowo chroni przed spływem wody.

Cokoły wysunięte są typowe dla klasycystycznych stylów architektonicznych. Warto tu przywołać chociażby tradycyjne dworki, które najczęściej posiadają wysunięty cokół oraz mocno zarysowane naroża budynku. Decydując się na cokół wysunięty należy jednak pamiętać o właściwej obróbce blacharskiej, która umożliwi odprowadzanie wody opadowej tak, aby nie spływała ona na cokół. Zaletą cokołu wysuniętego jest większa ochrona górnej części elewacji przed zabrudzeniami.

Z jakich materiałów można wykonać cokół budynku?

Cokół budynku powinien być stworzony z praktycznego materiału, który z jednej strony jest odporny na wilgoć i łatwo go umyć, a z drugiej zapewnia elegancką stylistykę domu. Dlatego tak ważną kwestią jest wybór materiału, z którego wykonany zostanie cokół. Do wyboru mamy wiele rozwiązań:

Cokoły klinkierowe – do zabudowania cokołu można wykorzystać cegły lub płytki klinkierowe. To materiał bardzo wytrzymały i łatwy w konserwacji, zapewniający dodatkowo lepszą termoizolację budynku. Minusem jest jednak wysoki koszt – za cegły klinkierowe trzeba zapłacić ok. 100 – 200 zł za metr kwadratowy, natomiast za płytki ok. 50 – 80 zł za m2.
Cokoły z silikatów – kolejnym materiałem, który dobrze sprawdza się przy zabudowie klinkieru są silikaty wapienno-piaskowe. To materiał wytrzymał, lekki, a zarazem odporny na wilgoć i zawilgocenie. Podobnie jak klinkier, silikaty zazwyczaj imitują naturalne cegły. W naturalnej formie występują w kolorze białym, ale płytki są dostępne w różnych odcieniach. Cegły klinkierowe to wydatek rzędu 90 – 150 zł za m2, natomiast w przypadku płytek jest to ok. 20 – 30 zł za m2.
Cokoły kamienne – w klasycznych stylach, np. w domach góralskich, cokół budynku często jest wykończony naturalnym kamieniem. To materiał niezwykle wytrzymały, odporny na mróz, wilgoć oraz inne czynniki. Nawet po wielu latach cokoły kamienne prezentują się doskonale, niezależnie od warunków. Cokół można wykonać m.in. z granitu, wapienia, piaskowca czy trawertynu. Problemem są jednak stosunkowo wysokie koszty rzędu 70 – 80 zł za m2 za tańsze rodzaje kamienia do nawet 200 – 250 zł za m2 w przypadku droższych kamieni.
Cokół z płytek ceramicznych – cokół budynku można wykończyć także płytkami ceramicznymi. Muszą być one odpowiednio grube, ich powierzchnia powinna być odporna na zabrudzenia, a materiał mrozoodporny. Zaletą jest przystępna cena. Ładne płytki ceramiczne na cokół można kupić już od 30 – 40 zł za metr kwadratowy.
Cokół otynkowany – do wykończenia cokołu budynku można wykorzystać tynk, ale musi to być odpowiednio rodzaj. Najlepiej sprawdza się tynk mozaikowy odporny na ścieranie oraz na korozję biologiczną. Alternatywą jest tynk silikony, którego plusem jest łatwość w czyszczeniu. Także w przypadku wykończenia cokołu tynkiem można liczyć na przystępne ceny rzędu 40 – 50 zł za m2.

Cokół budynku ma duży wpływ na trwałość elewacji, a jednocześnie wygląd zewnętrzny budynku. W związku z tym warto poświęcić chwilę, aby sprawdzić dostępne rozwiązania, a także zastanowić się nad tym, jaki cokół okaże się najlepszy w zależności od warunków i specyfiki działki. Kwestię wyboru materiału na cokół można przedyskutować z architektem.