Panele fotowoltaiczne – czy warto je założyć?

Fotowoltaika to jedna z najchętniej wybieranych instalacji OZE, czyli bazujących na odnawialnych źródłach energii. Panele fotowoltaiczne pozwalają wykorzystać energię słoneczną do produkcji prądu, który wykorzystamy do zasilenia urządzeń w naszym domu, w tym również elektrycznych urządzeń grzewczych odpowiedzialnych za ogrzewanie domu i wody użytkowej. W tym artykule przybliżamy działanie fotowoltaiki i korzyści płynące z inwestycji w taką instalację.

Czym właściwie są panele fotowoltaiczne?

Zasady działania paneli fotowoltaicznych są dość proste. Panel składa się z powłoki antyrefleksyjnej, elektrody dodatniej oraz ujemnej, specjalnego krzemu, a także złącza P-N. Tak skonstruowany panel pozwala „przechwycić” energię słoneczną i przekształcić ją w prąd stały. W naszych domach korzystamy oczywiście z prądu zmiennego. W związku z tym, prąd stały wyprodukowany przez panele dociera do falownika, który przekształca ją w prąd zmienny, który trafi do sieci. Częścią instalacji jest także licznik dwukierunkowy, który informuje o wykorzystanej energii, a także energii niespożytkowanej, która trafia do sieci, a tym samym do dostawcy energii.

Ilość wyprodukowanego prądu zależy od liczby paneli oraz od ich mocy. Wpływa mają także warunki atmosferyczne i pora roku. Najwięcej prądu fotowoltaika produkuje w długie, słoneczne dni w miesiącach letnich. Co ciekawe, najbardziej wydajna jest jednak wiosną i jesienią, gdy temperatury są nieco niższe. Większą wydajność bilansuje jednak nieco krótszy dzień. Na podstawie charakterystyki energetycznej budynku można określić średnie zapotrzebowanie gospodarstwa na energię elektryczną. Na postawie tych obliczeń dobiera się instalację fotowoltaiczną o odpowiedniej mocy.

W jaki sposób montowane mogą być panele?

Panele fotowoltaiczne będą najbardziej wydajne po skierowaniu ich w kierunku południowym, z lekkim odchyleniem w stronę południowo-zachodnią. Wówczas panele przez optymalny czas będą absorbować energię słoneczną potrzebną do produkcji prądu. Najczęściej panele fotowoltaiczne montuje się na specjalnych stelażach umieszczanych na spadzistych dachach domów. W praktyce jednak, panele można ustawić także na gruncie lub na stropodachu i może to być bardziej opłacalne, ponieważ w ten sposób możliwe jest uzyskanie idealnego kąta nachylenia na stelażu. Czasami panele montuje się także na specjalnych stelażach mocowanych do elewacji budynku.

Jakie korzyści oferuje fotowoltaika?

Panele fotowoltaiczne produkują prąd, który możemy wykorzystać w naszym domu do zasilenia wszystkich urządzeń elektrycznych, w tym również elektrycznych instalacji grzewczych (np. pompy ciepła) czy systemów do podgrzewania wody (kocioł elektryczny lub bojler). W rezultacie, fotowoltaika pozwala skutecznie obniżyć rachunki za prąd, a w okresie letnim można nawet całkowicie zaspokoić zapotrzebowanie gospodarstwa, a nadwyżkę energii sprzedać dostawcy energii. W okresie zimowym, gdy produkcja energii przez fotowoltaikę jest niewystarczająca, kupujemy prąd od dostawcy na tradycyjnych zasadach według ustalonej taryfy.

Fotowoltaika to ważny element energooszczędnych budynków, które starają się zmniejszyć zapotrzebowanie na energię elektryczną z pierwotnych (nieodnawialnych) źródeł. W ostatnich latach wprowadzono bardziej restrykcyjne wymagania względem charakterystyki energetycznej nowych domów, a panele fotowoltaiczne pozwalają łatwiej dostosować budynek do tych standardów. Fotowoltaika jest także bardzo żywotna i może nienagannie pracować przez 20 – 30 lat w zależności od gwarancji producenta. Aby tak się stało, potrzebne są jednak coroczne przeglądy, a także regularne czyszczenie paneli, tak, aby mogły one w pełni wykorzystać dostępną energię słoneczną.

Co dzieje się z niewykorzystaną energią?

Dawniej, niespożytkowana energia trafiała do sieci energetycznej i mogła być wykorzystywana przez sąsiednie gospodarstwa. Licznik dwukierunkowy zlicza, ile energii trafia do sieci. W okresie większego zapotrzebowania (np. z okresie zimowym) właściciel fotowoltaiki mógł odebrać nawet 70% nadwyżki energii oddanej do sieci bez dodatkowych kosztów. Jednak od 31 marca 2022 roku obowiązują nowe zasady. Obecnie nadwyżka prądu jest sprzedawana dostawcy po cenach hurtowych, natomiast w przypadku niewystarczającej produkcji prąd jest kupowany po cenach detalicznych, zgodnie z taryfą obowiązującą na umowie z dostawcą. Osoby, które założyły fotowoltaikę przed 31 marca 2022 roku mogą jednak korzystać ze starych zasad przez 15 lat od momentu podpisania umowy.

Panele fotowoltaiczne a zmiany w 2022 roku

Zmiany wprowadzone po 31 marca 2022 roku są, lekko mówiąc, zastanawiające. Z jednej strony rządzący starają się przekonać inwestorów do wznoszenia energooszczędnych domów, a nawet oferują liczne dotacje, które można wykorzystać na termomodernizacje i uczynienie budynku bardziej przyjaznym dla środowiska. Z drugiej strony wprowadzają zmiany, które sprawiają, że fotowoltaika staje się dużo mniej opłacalna. Osoby, które założyły fotowoltaikę po 31 marca 2022 roku nie mogą już odbierać niespożytkowanej energii z sieci. Teraz obowiązuje zasada net-billingu, w którym nadwyżka jest sprzedawana dostawcy energii, a w przypadku większego zapotrzebowania kupowana. Tyle tylko, że sprzedaż następuje w cenie hurtowej, zaś kupno w detalicznej.

Nie zmienia to jednak faktu, że fotowoltaika wciąż jest rozwiązaniem bardzo opłacalnym, które pozwoli znacząco obniżyć rachunki za prąd, a nawet zanotować niewielkie zyski w okresie letnim w przypadku bardzo wydajnej instalacji. Osoby, które założyły fotowoltaikę przed 31 marca 2022 roku mogą rozliczać się według starych zasad przez okres 15 lat. Z pewnością nie opłaca się jednak kupować mocniejszych instalacji generujących spore nadwyżki energii. Aktualne zasady rozliczenia sprawiają bowiem, że ewentualne przychody ze sprzedaży nadwyżki energii będą nieadekwatnie niskie do kosztów kupowania energii przy wzmożonym zapotrzebowaniu, np. zimą.