Co to jest ściana szczytowa?

Ze ścianą szczytową spotkamy się w domach zwieńczonych dachem dwuspadowym oraz dachem naczółkowym. Jest to trójkątny fragment ścian położonych prostopadle do kalenicy dachu. Z pozoru może się wydawać, że ściana kolankowa to bardzo prosta konstrukcja, która nie pełni w domu szczególnie istotnych funkcji. W praktyce jednak, jest to bardzo ważny element konstrukcyjny, który odpowiada za prawidłowe przenoszenie obciążeń generowanych przez dach.

Ściana szczytowa – co to takiego?

Ściana szczytowa jest trójkątnym fragmentem bocznych ścian zewnętrznych położonych prostopadle do kalenicy dachu dwuspadowego. Tego typu ściany posiadają domy parterowe oraz domy z poddaszem użytkowym zwieńczone dwuspadowym dachem. Bardzo ważnym parametrem jest wysokość tych ścian. W przypadku wyższych ścian szczytowych stosowanych w domach z poddaszem bardzo ważne jest prawidłowe wzmocnienie tej konstrukcji. Oddziałują na nią duże obciążenia, które są szczególnie groźne we współczesnych domach, w których na pierwszym miejscu stawia się energooszczędność.

Dawniej do budowy domów powszechnie wykorzystywano cegły. To ciężki i solidny materiał, który sam w sobie zapewniał bardzo wysoką wytrzymałość i nośność. We współczesnych domach coraz rzadziej wykorzystuje się cegły. Prym wiodą lżejsze materiały o większych wymiarach, głównie pustaki ceramiczne, bloczki betonowe, a także bloczki z silikatów wapienno-piaskowych. W tego typu konstrukcjach dużo łatwiej o błędy, które mogą mieć fatalne skutki. Żeby to lepiej zrozumieć, warto najpierw powiedzieć kilka słów o tym, za co odpowiada ściana szczytowa.

Jakie funkcje pełni ściana szczytowa?

Ściana szczytowa to ściana zewnętrzna, która zabezpiecza wnętrze domu przed warunkami atmosferycznymi. Zadaniem tej ściany jest przejęcie obciążeń zewnętrznych oddziałujących na dach, jak również ciężaru więźby dachowej i przekazanie tych obciążeń do niżej położonych elementów konstrukcyjnych. W domach z poddaszem użytkowym ściana szczytowa pozwala także na wstawienie okien lub portfenetrów w celu doświetlenia wnętrz na poddaszu. Coraz rzadziej na ścianie szczytowej stosuje się tradycyjne balkony – są one dodatkowym obciążeniem ściany, a jednocześnie zwiększają ryzyko mostków termicznych obniżających energooszczędność budynku.

W domach parterowych z dwuspadowym dachem ściana szczytowa jest niska, a jej wysokość nie przekracza 3 metrów. Ponadto, w takich domach zwykle stosuje się prostszy typ więźby, a kąt nachylenia dachu nie jest duży. W rezultacie, obciążenia oddziałujące na ścianę szczytową również nie są duże, dzięki czemu konstrukcja nie wymaga dodatkowych wzmocnień. Dużo bardziej problematyczne okazują się natomiast ściany szczytowe w domach z poddaszem użytkowym. Ich wysokość zwykle przekracza 3 metry, a obciążenia na nie oddziałujące są dużo większe. W tej sytuacji ściana szczytowa często potrzebuje dodatkowego wzmocnienia.

W jaki sposób można wzmocnić ścianę szczytową?

Istnieje kilka technik wzmacniania ścian szczytowych. Najpowszechniejszym rozwiązaniem jest zastosowanie żelbetowych wieńców. Wyróżniamy wieniec stropowy, na którym opierają się ściany szczytowe oraz ściany kolankowe, a także wieniec dachowy układany na ścianach kolankowych oraz na krawędziach ścian szczytowych. Skonstruowana w ten sposób rama usztywnia ściany i stanowi solidne podparcie dla więźby dachowej. W ten sposób budynek jest w stanie znieść nawet bardzo duże obciążenia generowane przez silne i porywiste wiatry. Usztywnieniem takiej ramy mogą być także żelbetowe słupy, które najczęściej wykonuje się wzdłuż krawędzi okien w ścianie szczytowej.

Znacznie rzadszym rozwiązaniem, ze względu na ograniczoną swobodę aranżacji wnętrz na poddaszu jest zastosowane wewnętrznej ściany usztywniającej, która jest ustawiona prostopadle do szczytu ściany szczytowej. W przypadku bardzo wysokich ścian szczytowych oraz trudnych warunków klimatycznych w danym regionie (silny wiatr i obfite opady śniegu) można zastosować grubszą warstwę muru ścian zewnętrznych. Oznacza to jednak znaczny wzrost kosztów budowy domu. Najlepszy sposób wybiera architekt na podstawie specyfiki projektu oraz uwarunkowań lokalnych.

Potencjalne błędy konstrukcyjne w ścianie szczytowej

Dość powszechnym błędem w starych domach było układanie więźby dachowej bezpośrednio na murze. Takie rozwiązanie wynikało z kwestii ekonomicznych, ale również bagatelizowania funkcji, jakie pełni ściana szczytowa. Efektem tego błędu jest gorsza termoizolacja. Duże ilości ciepła uciekają właśnie w miejscach zetknięcia się więźby z murem, a większa wilgotność może z czasem osłabiać więźbę i prowadzić do rozwoju pleśni i grzybów. Niewłaściwe wykonanie ścian szczytowych może także prowadzić do ich pękania. Tutaj winowajcą często okazuje się komin. Zmienne temperatury tego elementu powodują pracę komina i jego „rozpychanie”, co stanowi dodatkowe obciążenie oddziałujące na ścianę szczytową. W związku z tym, w kwestii prawidłowej konstrukcji ściany szczytowej zawsze warto zaufać doświadczonemu architektowi.