Szalunki – sposób wykorzystania oraz rodzaje
Szalunki to elementy, bez których nie da się wybudować domu. To dzięki nim możliwe jest wznoszenie różnorodnych konstrukcji od podstaw. Są niezbędne przy budowie fundamentów, ścian zewnętrznych, nadproży czy stropów. W budownictwie spotkamy się z kilkoma rodzajami szalunków, a wybór zależy od indywidualnych cech projektu budowlanego. W tym artykule powiemy o rodzajach i sposobach wykorzystania szalunków.
Co to są szalunki?
Szalunki to inaczej forma, która służy do podtrzymywania i stabilizowania konstrukcji na etapie jej wznoszenia. Do budowy fundamentów, ścian czy stopów wykorzystuje się mieszankę betonu, ale również liczne zaprawy.
Dopiero po wyschnięciu betonu i zaprawy konstrukcja zyska odpowiednią wytrzymałość. Szalunki mogą występować w formie drewnianych desek, metalowych profili, specjalnych pustaków, czy też kształtowników z tworzywa. Po wyschnięciu zaprawy szalunki są rozbierane i można je wykorzystać ponownie, choć istnieją także szalunki tracone, które stają się integralną częścią konstrukcji.
Szalunki na placu budowy mogą służyć także do zabezpieczania skarp wykopów, w których prowadzone są prace.
Rodzaje szalunków stosowanych w budownictwie
Jak już mówiliśmy, istnieje wiele rodzajów szalunków, które można wykorzystać przy budowie konkretnych obiektów. Decydującą kwestią często okazuje się projekt budowlany, na podstawie którego decyzję podejmuje wykonawca lub kierownik budowy.
Szalunki mają wpływ na komfort i bezpieczeństwo pracy, a zatem wybór właściwego rodzaju jest bardzo istotny.
Oto najważniejsze rodzaje szalunków wykorzystywanych w budownictwie:
Szalunki tymczasowe – najczęściej są to deski z drzew iglastych, które stanowią podstawę podtrzymującą konstrukcję na etapie budowy.
W związku z tym, szalowanie z pomocą desek określa się także deskowaniem. Po dokładnym wyschnięciu mieszanki betonowej oraz zaprawy, gdy wybudowana konstrukcja będzie już trwała i stabilna, szalunki tymczasowe są rozbierane. Plusem jest to, że takie szalunki można wypożyczyć na czas budowy.
Szalunki tracone – są to szalunki jednorazowego użytku, które stają się częścią konstrukcji. Mogą to być deski, metalowe profile, specjalne pustaki szalunkowe, ale również kształtowniki wykonane ze styropianu lub innego tworzywa sztucznego.
Użycie szalunków traconych jest dużo wygodniejsze i pozwala skrócić czas budowy.
Szalunki ścienne – są to specjalne szalunki przystosowane do wznoszenia konstrukcji pionowych, takich jak chociażby ściany zewnętrzne budynku.
Szalunki stropowe – znajdują zastosowanie przy budowie stropu oddzielającego parter od górnej kondygnacji. Ich zadaniem jest podtrzymanie konstrukcji oraz uzyskanie formy, do której wylany zostanie beton wiążący całą konstrukcję.
Szalunki fundamentowe – ich zadaniem jest ustabilizowanie konstrukcji ław i ścian fundamentowych bądź płyty fundamentowej na etapie budowy, aż do momentu wyschnięcia mieszanki betonu oraz zaprawy.
Szalunki do wykopów – zastosowanie tych szalunków jest nieco inne. Ich zadaniem jest podtrzymywanie skarpy wykopu i zabezpieczanie przed osypywaniem się gruntu. Ten rodzaj szalunków ma zapewnić bezpieczny i komfortowy przebieg prac ziemnych.
We współczesnym budownictwie coraz częściej wykorzystywane są szalunki tracone, z pomocą których można przyspieszyć prace. Krótki czas budowy domu to dla wielu inwestorów priorytet, przez co tego typu rozwiązania stają się coraz popularniejsze.
Ze względu na wymiary, szalunki możemy podzielić także na lekko gabarytowe i średnio gabarytowe. Te drugie wymagają zastosowania specjalnego dźwigu lub podnośnika.
W jaki sposób wykorzystuje się szalunki?
Szalunki są niezbędne do budowy wielu rodzajów konstrukcji: fundamentów, ścian zewnętrznych, stropów nad parterem, nadproży, a czasem także do wykonywania elementów ozdobnych elewacji. Szalunki lekko gabarytowe można układać samodzielnie, podczas gdy do szalunków średnio gabarytowych o większej wadze potrzebny jest sprzęt ciężki.
Szalunki tymczasowe są wykorzystywane podczas wznoszenia konstrukcji, ale również podczas przerwy technologicznej, czyli w okresie, w którym beton i zaprawy ulegają schnięciu. W zależności od specyfiki konstrukcji, szalunki rozbiera się zwykle po 2 – 8 tygodniach od zakończenia prac.
Z kolei szalunki tracone nie wymagają demontażu, ponieważ stają się integralną częścią budynku.
Jak wybrać odpowiedni rodzaj szalunku?
O wyborze odpowiedniego szalunku decyduje wykonawca lub kierownik budowy. Decydujące okazują się indywidualne cechy wznoszonej konstrukcji, a także informacje dostarczone przez architekta w projekcie budowlanym.
Szalunki mają ogromny wpływ na bezpieczeństwo oraz komfort pracy, a zatem ich rola na placu budowy jest nie do przecenienia. We współczesnym budownictwie coraz częściej stosuje się szalunki systemowe, które można wykorzystać do wznoszenia różnych elementów konstrukcyjnych budynku, co znacznie skraca i ułatwia pracę.
Najpopularniejszym rodzajem szalunków stosowanych przy budowie domów jednorodzinnych są drewniane deski. Zastosowanie tego rodzaju szalunku jest potocznie określane deskowaniem.