Co to jest nadproże?

Nadproże to bardzo ważny element konstrukcyjny zabezpieczający część ściany znajdującą się nad otworem okiennym lub drzwiowym. Jest to również element nośny, który odpowiada za bezpieczne odprowadzanie obciążeń. W niniejszym artykule dowiesz się, czym dokładnie jest belka nadprożowa, jakie funkcje pełni, a także jakie rodzaje nadproża stosuje się przy budowie domu.

Czym jest nadproże i jakie pełni funkcje?

Nadproże, a właściwie belka nadprożowa to element konstrukcyjny, który umieszcza się bezpośrednio nad otworem okiennym lub otworem drzwiowym, w taki sposób, aby przenosiło ono obciążenia na boczne elementy ściany. W ten sposób chroni się mur nad otworem okiennym lub drzwiowym przed zawalaniem. Istnieje wiele typów nadproży, które zwykle różnią się przede wszystkim materiałem, z jakiego są wykonane. Nadproża stosuje się przede wszystkim nad oknami i drzwiami w ścianach nośnych, ale często są również niezbędne nad otworami w ścianach działowych. To ważny element nośny, który ma duży wpływ na bezpieczeństwo i trwałość budynku.

Rodzaje nadproży stosowane w domach

Nadproże powinno być dostosowane do specyfiki budynku. Wybiera je architekt na etapie tworzenia gotowego projektu domu. W razie wprowadzania zmian na etapie adaptacji, projektant może wybrać inne rozwiązanie, które lepiej sprawdzi się przy wybranych rodzajach okien i drzwi. Wyróżniamy różne rodzaje nadproża, które dzielą się przede wszystkim ze względu na materiał, z jakiego są wykonane. Poniżej opisujemy najczęściej wykorzystywane rodzaje nadproży.

Nadproża żelbetowe

To prosta i sprawdzona konstrukcja, w której nadproże wykonuje się z żelbetu, czyli zbrojonego betonu. Nad otworami okiennymi umieszcza się drewniane szalunki, w których układa się zbrojenie nadproża. Następnie zalewa się je betonem. Szalunki usuwa się po uzyskaniu finalnego kształtu nadproża. Nadproża żelbetowe muszą zostać zaizolowane od zewnętrznej strony, aby zapobiec mostkom termicznym. To bardzo trwała konstrukcja, wytrzymała na ściskanie i odporna na czynniki atmosferyczne. Nadproże to wymaga jednak zastosowania przerw technologicznych na schnięcie i wiązanie betonu celem uzyskania wytrzymałego elementu nośnego.

Nadproża stalowe

W nowoczesnych domach energooszczędnych powszechnie stosuje się duże okna, które po pierwsze wpuszczają więcej światła dziennego, a po drugie pozwalają lepiej wykorzystać energię elektryczną. W przypadku okien o bardzo dużej rozpiętości, zastosowanie nadproża żelbetowego nie wchodzi w grę, głównie ze względu na bardzo dużą wagę. W takich miejscach stosuje się nadprożowe belki stalowe. Są one dobrym rozwiązaniem w przypadku otworów okiennych, których szerokość przekracza 2,5 metra. Są nieodzowne przy przeszklonych elewacjach.

Nadproża z cegły

W praktyce są to nadproża ceglano-żelbetowe, z którymi można się spotkać w starych budynkach wybudowanych właśnie z cegły. W środku znajduje się żelbetowy rdzeń, a wokół niego układa się dodatkowo cegły pełne. Po związaniu konstrukcji rozbiera się drewniane szalunki. Nadproże z cegły jest dużo droższe, ale również bardziej wytrzymałe i zapewniające lepszą termoizolację. Współcześnie jest to jednak dość rzadko spotykane rozwiązanie.

Nadproża drewniane

W technologii szkieletowej oraz z bali, gdzie ściany zewnętrzne wykonuje się z drewna, nadproża powinny być stosunkowo lekkie. Można tu zastosować nadproża drewniane w formie prostej belki o przekroju prostokąta lub kwadratu. Zazwyczaj wykorzystuje się drewno klejone, drewniane kratownice lub drewniane belki dwuteownikowe. Nadproża drewniane muszą zostać dokładnie zabezpieczone przed wilgocią. Wykonane w prawidłowy sposób odznaczają się dużą wytrzymałością i mogą wywiązywać się ze swoich funkcji przez wiele lat.

Nadproża prefabrykowane

Przy budowie nowych domów coraz częściej stosuje się rozwiązania, które mają na celu usprawnić budowę domu. Jednym z takich rozwiązań są właśnie nadproża prefabrykowane. Są to fabrycznie zbrojone belki wykonane z betonu zwykłego, komórkowego, ewentualnie keramzytobetonu. Wykorzystuje się belki S do nadproży nieobciążonych stropem oraz belki N do nadproży obciążonych stropem. Z kolei belki D służą do ścian działowych. Nadproża prefabrykowane są gotowe do montażu i nie wymagają przerw technologicznych, co pozwala skrócić czas budowy nawet o kilka tygodni.

Nadproża strunobetonowe

W nadprożach strunobetonowych wprowadza się zbrojenie czynne, które generuje siły wewnętrzne przeciwdziałające odkształceniom i rysom na skutek obciążeń zewnętrznych. Jest to nadproże aktywnie rozkładające na boki obciążenia generowane przez budynek. Jest produkowane z wysokiej jakości betonu odznaczającego się wysoką wytrzymałością na ściskanie. Dzięki temu może być stosowane nawet przy dużych otworach stosowanych np. pod bramę garażową.

W jaki sposób wykonuje się nadproże?

Tradycyjne nadproża wykonuje się po wymurowaniu ścian i dotarciu do górnej krawędzi otworów okiennych i drzwiowych. W przypadku żelbetowych nadproży montuje się najpierw drewniane szalunki, w których następnie umieszcza się pręty zbrojeniowe, a następnie zalewa je żelbetonem. Należy odczekać kilka tygodni na związanie betonu i uzyskanie trwałej konstrukcji, po czym rozbiera się szalunek i można przejść do wykonania górnej części muru nad nadprożem.

Jak już mówiliśmy, w nowych domach często stosuje się jednak technologie, które pozwalają skrócić czas budowy domu poprzez fakt, że nie wymagają one przerw technologicznych na schnięcie i wiązanie betonu. Stosuje się zatem gotowe elementy, takie jak prefabrykowane belki żelbetowe, nadproża strunobetonowe czy też belki stalowe. Rodzaj nadproża musi być dobrany do specyfiki budynku, rodzaju okien i rozpiętości otworów. To odpowiedzialne zadanie należące do architekta.