Rodzaje dachów – ich mocne i słabe strony

Jedną z podstawowych decyzji na etapie projektowania domu jest wybór dachu. Do wyboru mamy dachy płaskie, jak również dachy spadziste: jednospadowe, dwuspadowe i czterospadowe. W przypadku skomplikowanych brył stosuje się natomiast dachy wielospadowe. W tym artykule omówimy poszczególne rodzaje dachów wskazując także ich mocne oraz słabe strony. 
 

Od czego zależy wybór konstrukcji dachu?

Dach należy dobrać pod kątem parametrów technicznych budynku, jak również do jego rodzaju – nieco inne dachy stosuje się najczęściej w przypadku domów parterowych i piętrowych, a inne w przypadku domów z poddaszem. Istotnym czynnikiem jest rozpiętość ścian zewnętrznych oraz poziom skomplikowania bryły. Duże znaczenie w kontekście wyboru dachu ma oczywiście stylistyka budynku, w jakiej zachowano projekt. Inwestorzy muszą się również liczyć z tym, że dach ma spory udział w kosztach budowy domu, a zatem niektóre rozwiązania można wybrać tylko w sytuacji, gdy dysponujemy dostatecznie dużym budżetem. 

Dachy dwuspadowe 

Są złożone z dwóch połaci złączonych ze sobą w puncie szczytowym zwanym kalenicą. Kalenica biegnie równolegle do dłuższych ścian budynku. Z kolei prostopadle do kalenicy położone są ściany szczytowe. Kąt nachylenia dachu dwuspadowego zależy od wysokości wnętrz i przestrzeni na poddaszu. W zależności od rozpiętości ścian zewnętrznych i kąta nachylenia stosuje się różnie rodzaje więźb dachowych: krokwiowe, jętkowe, krokwiowo-jętkowe oraz płatwiowo-kleszczowe. Dachy dwuspadowe zwykle kończą się okapem, czyli fragmentem dachu wystającym poza obrys budynku. Ma to zapobiegać zawilgoceniu elewacji. Element ten nie jest konieczny, o czym przekonują nas dachy w nowoczesnych stodołach, pozbawione okapu. Pokryciem dachu dwuspadowego może być dachówka, blachodachówka, blacha, jak również gont bitumiczny. 
Jeśli chodzi o największe zalety dachów dwuspadowych, są one tanie w budowie – to jedna z tańszych konstrukcji spośród dostępnych rozwiązań. Świetnie sprawdzą się zarówno w domach parterowych, jak również w domach z poddaszem użytkowym. Kolejnym plusem jest szybkość budowy oraz łatwość w wykończeniu takiego dachu. Dach dwuspadowy posiada również pewne wady – przede wszystkim może być stosowany jedynie do określonej rozpiętości ścian zewnętrznych. Dodatkowo, dachy dwuspadowe o małym kącie nachylenia są bardziej podatne na obciążenia generowane przez śnieg, z kolei dachy strome są bardziej narażone na porywisty i silny wiatr. 

Dachy czterospadowe

Dachy czterospadowe posiadają cztery połacie, które mogą przyjmować kształt trójkąta lub trapezu. Jeśli dach posiada dwie krótsze połacie trójkątne i dłuższe połacie trapezowe, wówczas jest to czterospadowy dach kopertowy. Jeśli posiada cztery trójkątne połacie, jest to dach kopertowy. Rodzajem dachu czterospadowego są również dachy mansardowe i uskokowe, w których stosuje się przedzielone połacie. Swoistym połączeniem dachu dwuspadowego i czterospadowego jest dach naczółkowy. Z technicznego punktu widzenia jest to dach dwuspadowy, ale posiada tzw. naczółka, czyli trójkątne elementy dachu osłaniające ściany szczytowe. Podobnie jak dachy dwuspadowe, można je wykończyć dachówką, blachodachówką, blachą, gontem bitumicznym. 
Zaletą dachów czterospadowych jest możliwość stosowania przy większej rozpiętości ścian zewnętrznych w porównaniu z dachami dwuspadowymi. Tego typu dachy są również bardziej odporne na obciążenia generowane przez zalegający śnieg oraz wiatr. Duża różnorodność pozwala dobrać dach czterospadowy także pod kątem zewnętrznej stylistyki budynku. Jeśli chodzi o wady, dachy czterospadowy są nieco droższe w budowie, w porównaniu z dachem dwuspadowym. Ponadto, cztery połacie oznaczają mniej przestrzeni na poddaszu, choć ten problem można ominąć stosując wysokie ściany kolankowe. Brak ścian szczytowych utrudnia doświetlenie wnętrz na poddaszu – można to uczynić poprzez okna dachowe lub okna pionowe umieszczone w lukarnach. 

Stropodachy

Stropodach to inaczej dach płaski. Jak sama nazwa wskazuje – pełni on dwie funkcje. Jest zarazem zwieńczeniem kondygnacji, jak również dachem chroniącym dom przed warunkami atmosferycznymi. Wbrew nazwie, dach płaski nie jest całkowicie płaski, ponieważ to uniemożliwiałoby oczywiście swobodne spływanie wody. W związku z tym, stropodachy mają delikatny kąt nachylenia, zwykle od 1 do 5 stopni. Wyróżniamy stropodachy niewentylowane jak również wentylowane. Te drugie są droższe, ale dużo trwalsze i częściej spotykane w nowych domach. Ich konstrukcja składa się ze stropu żelbetowego, termoizolacji (zwykle wełna mineralna), pustej przestrzeni wentylacyjnej, konstrukcji dach, izolacji przeciwwilgociowej oraz pokrycia. Stropodachy o większym kącie nachylenia można wykończyć blachodachówką lub blachą na rąbek, z kolei w przypadku bardzo małego kąta nachylenia stosuje się papy termozgrzewalne, membrany dachowe, ale również żwir. 
Zaletą stropodachu jest jego funkcjonalność oraz całkowita niewrażliwość na silne podmuchy wiatru. Ponadto, dachy te coraz częściej stosuje się w modernistycznych budynkach charakteryzujących się ciekawą i nieregularną bryłą. Umożliwia bardzo prosty montaż fotowoltaiki i solarów pod optymalnym kątem. Prawidłowa konstrukcja gwarantuje również bardzo dobre właściwości termoizolacyjne i redukcję strat ciepła. Jednocześnie umożliwia w przyszłości łatwą nadbudowę domu. Minusy? Stropodach jest kosztowniejszy w budowie od dachu spadzistego, a ponadto, jest bardziej podatny na kosztowne błędy konstrukcyjne. Zagrożeniem jest także ciężki, zalegający śnieg, który z dachu płaskiego trzeba ściągać regularnie. 

Dachy jednospadowe

Dachy jednospadowe, zwane również pulpitowymi, to rozwiązanie najrzadziej stosowane w przypadku domów jednorodzinnych. Taki dach posiada tylko jedną połać dachu, która opada od ściany pulpitowej (najwyższej ściany budynku) do ściany niższej. Ściany boczne są nazywane ścianami szczytowymi. Takie rozwiązanie posiada całkiem sporo zalet – dużą energooszczędność, niskie koszty budowy, prostą konstrukcję, a także oryginalną i ciekawą stylistykę. Jeśli chodzi o wady, dachy jednospadowe są bardzo narażone na zalegający śnieg, a w przypadku większego kąta nachylenia, na silny i porywisty wiatr. O ile dobrze wieńczą domy piętrowe i parterowe, o tyle średnio sprawdzają się w przypadku domów z poddaszem, jako iż długa połać mocno ogranicza wolną przestrzeń. 

Dachy wielospadowe

Na koniec dachy wielospadowe, które stosuje się w przypadku domów o skomplikowanej bryle, której nie da się zakończyć dachem dwuspadowym lub czterospadowym. W praktyce, dachy wielospadowe to po prostu rozwiązanie hybrydowe – poszczególne elementy domu mogą być zwieńczone innym rodzajem dachu, a różnić może się także kąt nachylenia. Dobrym przykładem mogą być domy, w których część domu stanowi jedynie parter, a część posiada poddasze. Część parterowa może być zwieńczona dachem czterospadowym, a część z poddaszem dwuspadowym. Zaletą jest możliwość pokrycia dachem spadzistym najbardziej skomplikowanych brył, a największą wadą są oczywiście wysokie koszty budowy oraz dłuższy czas wznoszenia takiej konstrukcji.