Rodzaje więźby dachowej w domach jednorodzinnych
Spis treści:
Konstrukcja dachu ma ogromny wpływ na funkcjonalność i trwałość całego budynku, a także koszty budowy domu. Podstawą każdego dachu spadzistego jest więźba dachowa. To swoiste rusztowanie, które będzie odprowadzać obciążenia na inne elementy nośne budynku. Wybór właściwej więźby zależy przede wszystkim od kluczowych parametrów technicznych domu. W tym artykule wskazujemy najważniejsze rodzaje więźby dachowej.
Jakie funkcje pełni więźba dachowa?
Więźba dachowa to swoiste rusztowanie całego dachu. Jest elementem nośnym, który ma przenosić obciążenia generowane przez dach (np. na skutek wiatru lub zalegającego śniegu) do niżej położonych elementów nośnych, czyli przede wszystkim zewnętrznych i wewnętrznych ścian nośnych, a czasem także do słupów i wsporników. Te z kolei przekażą obciążenia do fundamentów. Więźba dachowa jest również podstawą, na której montuje się pokrycie dachowe. Jest niezbędna do ułożenia termoizolacji oraz paroizolacji. Więźby dachowe stosuje się przede wszystkim w dwuspadowych i czterospadowych dachach spadzistych, ale także dachy płaskie o niskim kącie nachylenia mogą posiadać więźbę.
Od czego zależy wybór więźby dachowej?
Kluczowe parametry techniczne, które decydują o wyborze odpowiedniej więźby to rozpiętość bryły (odległość pomiędzy ścianami zewnętrznymi), a także kąt nachylenia dachu. Są to kluczowe parametry decydujące o tym, jakie obciążenia będą generowane przez dach, a co za tym idzie, w jaki sposób będzie można je bezpiecznie rozprowadzić po całym budynku. Pewne znaczenie ma również domyślne pokrycie dachowe, jakie chce się zastosować na dachu. Kolejna kwestia to lokalizacja domu. Np. na terenach górzystych narażonych na intensywne i obfite opady śniegu stosuje się więźby dachowe, które pozwalają uzyskać większy kąt nachylenia dachu, co pozwala zmniejszyć problem zalegającego śniegu.
Z jakich elementów składa się więźba dachowa?
Podstawą więźby są krokwie łączące się ze sobą na kalenicy. Mogą one przenosić obciążenia na murłaty położone na ścianach zewnętrznych równolegle do kalenicy lub na belkach stropowych, które przebiegają prostopadle do kalenicy. W zależności od rozpiętości ścian oraz kąta nachylenia dachu można stosować dodatkowe elementy konstrukcyjne, które mają usztywnić więźbę i poprawić jej nośność. W ten sposób możemy wymienić: płatwy, kleszcze, słupy, zastrzały, miecze, wieszaki, krzyżulce, podciągi, wiatrownice oraz nakłady. Podstawowym elementem więźby dachowej są również wieńce i wiązary. Nieco inaczej wygląda konstrukcja dachu dwuspadowego i czterospadowego.
Rodzaje więźby dachowej
Nazwy poszczególnych więźb dachowych zależą od najważniejszych elementów konstrukcyjnych, które składają się na więźbę. I tak możemy wyróżnić: więźby krokwiowe, jętkowe, krokwiowo-jętkowe, krokwiowo-belkowe, płatwiowo-kleszczowe. Poniżej po krótce opisujemy najważniejsze typy konstrukcji więźby wraz z ich zastosowaniem:
Więźba krokwiowa
Najprostszą konstrukcją jest więźba krokwiowa złożona z pary krokwi, które łączą się ze sobą w kalenicy. Zazwyczaj rozkładają obciążenia na zewnętrzne ściany nośne budynku za pośrednictwem murłaty. Dolne krawędzie łączy pozioma belka ściągowa. Odstępy poszczególnych par krokwi wynoszą zazwyczaj od 75 do 100 cm, a dopuszczalna długość pojedynczej krokwi to 6 metrów. Więźby krokwiowe można stosować w sytuacji, gdy rozpiętość ścian zewnętrznych budynku nie przekracza 7m, natomiast nachylenie dachu mieści się w przedziale od 40 do 60 stopni. Zaletą jest niski koszt budowy oraz bardzo prosty montaż, natomiast głównym minusem jest ograniczone zastosowanie.
Więźba jętkowa
Więźba jętkowa jest bardzo zbliżona do więźby krokwiowej. Jedyną różnicą jest tak naprawdę poziomy element, który łączy obie krokwie mniej więcej w połowie lub 2/3 długości od belki do kalenicy. Jest to właśnie jętka. Ma ona zapewnić lepszą nośność, a także nieco inne rozkładanie obciążeń generowanych przez wiatr. W rezultacie, maksymalna rozpiętość ścian zewnętrznych w przypadku tej krokwi może wynosić nawet 12 metrów, natomiast kąt nachylenia powinien mieścić się w przedziale od 25 do 65 stopni. Pokrewnym rodzajem jest więźba płatwiowo-jętkowa, w której dodatkowo stosuje się płatwie. To rozwiązanie zazwyczaj występuje w przypadku większej rozpiętości ścian, powyżej 9 metrów.
Więźba krokwiowo-belkowa
Pewnym połączeniem więźby krokwiowej i jętkowej jest więźba krokwiowo-belkowa, w której stosuje się krokwie rozparte jętkami oparte nie na murłacie, a na poziomych belkach biegnących równolegle do krokwi. W rezultacie, obciążenia nie są przenoszone wyłącznie na zewnętrzne ściany nośne budynku, ale również na inne elementy nośne znajdujące się wewnątrz domu. W rezultacie, więźba krokwiowo-belkowa może być stosowana przy rozpiętości ścian zewnętrznych powyżej 7 metrów.
Więźba płatwiowo-kleszczowa
Bardziej skomplikowana jest natomiast konstrukcja więźby płatwiowo-kleszczowej, w której stosuje się dodatkowo płatwie pośrednie, jako dodatkowe podparcie krokwi poza murłatą. Więźbę dodatkowo usztywnia się z pomocą poziomych kleszczy, co którąś parę krokwi. Są to podwójne belki wiążące końce słupów z krokwiami. Więźby płatwiowo-kleszczowe zapewniają równomierne rozprowadzanie obciążeń na cały budynek. Ten rodzaj więźby jest bardzo uniwersalny, ponieważ można go zastosować przy kącie nachylenia dachu od 6 do 70 stopni oraz przy rozpiętości ścian powyżej 11 metrów.
Jak wybrać funkcjonalny i trwały dach?
To zadanie leżące w zakresie obowiązków architekta, który przygotowuje projekt domu. To on najlepiej zna specyfikę całego budynku i dobiera więźbę najlepiej dostosowaną do parametrów technicznych, takich jaka: rozpiętość ścian zewnętrznych oraz kąt nachylenia dachu. Pewne znaczenie ma również docelowe pokrycie dachu, aczkolwiek to kluczowe parametry techniczne budynku w pierwszej kolejności decydują o tym, jaka więźba dachowa okaże się najlepszym rozwiązaniem. Czy więźbę zastosowaną w gotowym projekcie domu można zmienić? Tak, taka opcja istnieje na etapie adaptacji projektu. Wówczas najlepsze rozwiązanie pod kątem zmian dysponowanych przez inwestora zaleci architekt adaptujący.
