W rozproszonych gminach, w których poprowadzenie zbiorczej sieci kanalizacyjnej jest nieopłacalne, przydomowa oczyszczalnia ścieków jest swojego rodzaju ekologiczną koniecznością. Inwestorów do jej zastosowania przekonuje także praktycznie bezobsługowa eksploatacja i niskie koszty rocznego użytkowania plasujące się w przedziale od około 100 do 400 złotych, które zapewniają zwrot z inwestycji po mniej więcej trzech latach.
Prawo Budowlane stanowi, że budowa przydomowej oczyszczalni ścieków o wydajności nieprzekraczającej 7,5 metra sześciennego na dobę wymaga jedynie zgłoszenia zamiaru jej stworzenia w starostwie powiatowym. Do zgłoszenia należy dołączyć wymaganą dokumentację w postaci mapki z docelową lokalizacją oczyszczalni oraz szkice i rysunki, jak również dokument potwierdzający, że inwestor dysponuje prawem do dysponowania nieruchomością. Montaż oczyszczalni można rozpocząć po upływie 30 dni od złożenia wniosku jednak nie później niż po upływie dwóch lat od tego zdarzenia. Należy również pamiętać, że proces budowy musi być zakończony inwentaryzacją powykonawczą i zawiadomieniem o tym fakcie starostwa powiatowego.
Odpowiedź na postawione wyżej pytanie brzmi: nie. Ograniczenia mogą mieć zarówno charakter administracyjny, jak i również glebowy. W niektórych przypadkach budowę przydomowej oczyszczalni ścieków ogranicza także powierzchnia konkretnej działki budowlanej.
Na terenie naszego kraju istnieją miejsca, w których lokalne prawo zabrania takiej inwestycji. Dzieje się tak najczęściej na terenach, które są okresowo zalewane wodą. Jeśli chcemy dowiedzieć się, czy budowa przydomowej oczyszczalni jest możliwa od strony formalnej, należy zapoznać się z zapisami zawartymi w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego stworzonym dla konkretnego terenu.
Posiadanie własnej ekologicznej oczyszczalni ścieków mogą uniemożliwić również niekorzystne warunki glebowe i środowiskowe. Dlatego przed przystąpieniem do realizacji tego rodzaju projektu należy wpierw wykonać badania geotechniczne, które określą rodzaj i przekrój gruntu oraz poziom wód gruntowych. Rodzaj gruntu jest szczególnie ważny, jeśli planujemy wykorzystać go na drugim etapie oczyszczania lub do odbioru oczyszczonych wcześniej ścieków. Jeśli zaś chodzi o poziom wód gruntowych, to polskie prawo stanowi, że powinien się on znajdować co najmniej półtora metra poniżej miejsca, w którym przebiegać będą rury drenarskie. Jeśli wody gruntowe zlokalizowane są zbyt wysoko, należy zastosować inny typ oczyszczalni.
Budowa przydomowej oczyszczalni ekologicznej może być niemożliwa również w sytuacji, gdy z racji wielkości działki nie uda się zachować 15-metrowej odległości pomiędzy osadnikiem gnilnym a studnią (nie tylko własną, ale również sąsiadów), lub 30-metrowej odległości między zbiornikiem zawierającym oczyszczone ścieki a studnią. A to tylko niektóre odległości pomiędzy obiektami, które należy wziąć pod uwagę. Zdecydowanie przed realizacją takiego przedsięwzięcia należy poznać wszystkie wytyczne, jakie go dotyczą.
Zasada działania przydomowej ekologicznej oczyszczalni ścieków opiera się, najprościej mówiąc, na wzbudzeniu wewnątrz instalacji naturalnych procesów biologicznych o odpowiedniej intensywności, które mają za zadanie rozłożenie ścieków bytowych na proste i jednocześnie nieszkodliwe dla środowiska naturalnego związki mineralne. Tak rozłożone nieczystości można następnie odprowadzić do bezpośrednio do gruntu, rzeki czy rowu melioracyjnego bez narażania tych miejsc na skażenie.
We wszystkich typach przydomowych oczyszczalni ścieków występują dwa etapy oczyszczania:
Etap oczyszczania beztlenowego
W osadniku gnilnym (jednokomorowym lub wielokomorowym) zachodzą procesy biochemiczne wywoływane przez zjawiska fizyczne oraz bakterie beztlenowe. W wyniku tych procesów stała część osadu podlega fermentacji i w konsekwencji rozkłada się na proste, rozpuszczalne w wodzie związki oraz nierozpuszczalne sole mineralne. Po upływie maksymalnie trzech dni i przejściu przez kosz filtracyjny płynna część ścieków (nazywane inaczej szarą wodą) przepływa do studzienki rozdzielczej.
Etap oczyszczania tlenowego
Klarowne ścieki, które opuściły osadnik gnilny, poddawane są dalszemu oczyszczaniu. Tym razem ma ono miejsce w warunkach tlenowych, w których następuje rozkład i neutralizacja zanieczyszczeń, które mogłyby zagrozić środowisku naturalnemu.
Najpopularniejszym rodzajem przydomowych oczyszczalni ścieków są oczyszczalnie drenażowe, ponieważ są one proste i tanie w budowie oraz późniejszej eksploatacji. Jednak do ich zastosowania wymagane są zarówno określone warunki glebowe, jak i przestrzenne. Oczyszczalnie biologiczne i roślinne stosuje się w trudniejszych warunkach oraz wtedy, gdy mamy do dyspozycji niewielką ilość miejsca. Należy jednak mieć świadomość, że są to rozwiązania droższe.
Zastosowanie oczyszczalni z drenażem rozsączającym wymaga przepuszczalnego gruntu i właściwego poprowadzenia rur drenarskich – co najmniej półtora metra powyżej zwierciadła wód gruntowych, ale jednocześnie w warstwie przepuszczalnego gruntu, czyli na głębokości od 0,6 metra do 1,2 metra. Dlaczego tam? Ponieważ właśnie w tym miejscu znajdują się mikroorganizmy, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania oczyszczalni.
Zaletami tego rozwiązania jest niezwykle prosta budowa, długa żywotność, niskie koszty budowy i eksploatacji oraz fakt, że system pracuje bezawaryjnie i praktycznie bezobsługowo. Jeśli zaś chodzi o ograniczenia to oczyszczalnia z drenażem rozsączającym zajmuje dużo miejsca a nad procesami, które przebiegają wewnątrz zakopanej w ziemi części systemu, nie mamy kontroli. Niektórych inwestorów zniechęca również konieczność używania biopreparatów, które uzdatniają florę bakteryjną.
Ten typ przydomowej oczyszczalni ścieków wykorzystuje się w sytuacji, gdy grunt na działce jest słabo przepuszczalny. Wtedy należy usunąć jego warstwę na głębokość półtora metra, następnie zastępuje się go żwirem lub piaskiem, tworząc jednocześnie naturalną filtrację. Oczyszczalnię ze złożem piaskowym lub żwirowym stosujemy również, wtedy, gdy poziom wód gruntowych jest zbyt wysoki. W takim przypadku należy przepompownię ścieków oraz kopiec filtracyjny (w którym znajdują się dreny oraz filtr piaskowy lub żwirowy) oddzielić od rodzimego gruntu specjalistyczną folią. Oczyszczone w takim systemie ścieki trafiają np. do studni chłonnej. Co ważne można je wykorzystać również w inny sposób np. do podlewania przydomowego ogródka.
Ekologiczne oczyszczalnie biologiczne charakteryzują się naprawdę kompaktową budową (8 metrów kwadratowych) oraz tym, że nie ogranicza ich ani rodzaj gruntu na działce budowlanej, ani poziom wód gruntowych. Ograniczeniem tego typu rozwiązań są jednak wysokie koszty inwestycyjne. W tym przypadku mamy do wyboru oczyszczalnie biologiczne z osadem czynnym lub ze złożem biologicznym. Na rynku znaleźć można również modele łączące obie technologie.
Oczyszczalnie biologiczne z osadem czynnym
W tym przypadku pierwsza komora zbiornika to rozsadnik wstępny, druga odpowiada za napowietrzanie a trzecia pełni rolę osadnika wtórnego. Pływające mikroorganizmy nazywane również kłaczkami, tlenowo rozkładają ścieki na osad i ciecz nasadową. Jednak, aby ich praca przebiegała wydajnie, muszą być dotlenione i wymieszane ze ściekami, dlatego tak ważne jest sprawne działanie urządzenia napowietrzającego. Pozostały niedotleniony osad opada na dno, z którego przepompowywany jest do osadnika wtórnego w postaci osadu nadmiernego. W tym typie oczyszczalni celowo inicjowany jest proces recyrkulacji, w wyniku którego część wracającego osadu również zostaje rozłożona. Resztę należy usunąć z oczyszczalni, a ciecz nasadową można wykorzystać w pracach gospodarczych np. do podlewania ogrodu.
Oczyszczalnie biologiczne ze złożem biologicznym
W tej oczyszczalni ścieki z osadnika gnilnego przepływają do zbiornika z napowietrzonym złożem biologicznym stałym, które stworzone jest np. z kształtek PVC, siatek wykonanych z polietylenu oraz kamieni. Na powierzchni tak utworzonego złoża rozwija się naturalna błona biologiczna. Powstaje ona z bakterii, które odżywiając się związkami zawartymi w ściekach, jednocześnie je oczyszczają. Gdy ścieki wiele razy przepłyną przez złoże oraz błonę zostają oczyszczone i można je bezpieczne odprowadzić do gruntu, wód powierzchniowych oraz urządzeń wodnych. Ograniczeniem tego rodzaju oczyszczalni jest konieczność czyszczenia złoża.
W tym przypadku proces oczyszczania zachodzi w złożach glebowo-korzennych dzięki bakteriom, które występują w korzeniach roślin. Złoże, które oddzielone jest od macierzystego folią, składa się z warstw piasku, żwiru oraz urodzajnego gruntu. Oczyszczalnie roślinne to kosztowne rozwiązanie, które jednocześnie wymaga posiadania znacznego terenu. Jego zaletą jest wysoka sprawność, możliwość wykorzystania ścieków do celów gospodarczych oraz fakt, że tego rodzaju oczyszczalnia dodatkowo dekoruje nam przestrzeń wokół domu. Do ograniczeń oczyszczalni roślinnych należy zaliczyć fakt, że w miesiącach zimowych podczas przerwy w dostawie ścieków spowodowanej np. dłuższym wyjazdem złoże może zamarznąć.
Koszt prostej przydomowej ekologicznej oczyszczalni ścieków jest niewiele wyższy od tego, jaki musimy ponieść, budując tradycyjne szambo. Jednak można go dodatkowo zmniejszyć, pozyskując na ten cel dotację ze środków gminnych. Należy jednak wiedzieć, że nie wszystkie gminy realizują tego rodzaju projekty, dlatego najrozsądniej jest wcześniej dowiedzieć się, czy urząd takimi środkami dysponuje.
Możliwe jest także pozyskanie dotacji ze środków UE, którymi zarządza Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wsparcie te zmniejsza nie tylko koszt inwestycji (nawet o 90%!), ale i okres jej późniejszej amortyzacji. Jednak dofinansowanie może mieć różny zakres. Może na przykład obejmować tylko określone rodzaje oczyszczalni ścieków. Szczegółowych, rzetelnych i co najważniejsze aktualnych informacji na temat tego rodzaju dotacji należy szukać na stronie https://www.nfosigw.gov.pl/.
Jeśli rozważasz montaż oczyszczalni ekologicznej, pamiętaj, że możesz to zrobić z naszą pomocą. Stanowimy realne wsparcie zarówno na etapie fizycznej realizacji tego przedsięwzięcia w sytuacji, gdy posiadasz już pozwolenie na jego budowę, jak również w trakcie załatwiania spraw administracyjnych oraz wykonywania niezbędnych badań geologicznych. Jeśli jesteś zainteresowany tego rodzaju współpracą lub masz dodatkowe pytania, zachęcamy do kontaktu z naszą infolinią, która działa przez siedem dni w tygodniu!