Czy każdą działkę rolną można odrolnić?

Na działce rolnej budowa domu jest wykluczona. Jedynie rolnicy spełniający określone wymagania mają prawo do założenia siedliska, czyli działki pod zabudowę zagrodową, na której można wznieść dom oraz budynki gospodarcze niezbędne do prowadzenia produkcji rolnej. Inwestorzy niebędący rolnikami, którzy chcą wybudować dom na działce rolnej, muszą w pierwszej kolejności przekształcić taką działkę na budowlaną, a następnie odrolnić ją, czyli wyłączyć z produkcji rolnej. W rezultacie, działka nie jest już wykorzystywana do produkcji rolnej i zyskuje nowe przeznaczenie, co pozwoli na budowę domu. Warto jednak pamiętać o tym, że nie każdą działkę rolną można odrolnić. Osoby decydujące się na zakup takiej działki z myślą o budowie domu zawsze podejmują pewne ryzyko.
W pierwszej kolejności jest to status działki. Aby odrolnienie działki było możliwe, inwestor musi najpierw zmienić jej przeznaczenie. Jeśli obszar jest objęty Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego, należy złożyć wniosek o zmianę przeznaczenia działki. Jeśli dany obszar nie jest objęty MPZP, wówczas konieczne będzie uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy. Jeśli nie obowiązuje plan miejscowy, a inwestorowi nie uda się otrzymać WZ-ki, wówczas odrolnienie działki nie będzie możliwe. Warto również zaznaczyć, że w przypadku obszarów objętych MPZP inwestor nie ma pewności, że organ administracyjny zgodzi się na zmianę przeznaczenia gruntu. Jeśli jest to sprzeczne z polityką przestrzenną gminy, wówczas inwestor spotka się z odmową.
Duży wpływ na powodzenie przedsięwzięcia mają dwa czynniki: powierzchnia działki oraz klasy gruntów rolnych. Znacznie większe szanse dają nieużytki rolne lub też grunty rolne o niższej klasie gruntu (IV-VI). W przypadku wyższych klas (I-III) większe szanse dają niewielkie działki o powierzchni nieprzekraczającej 0,5 ha. Duży wpływ może mieć także sąsiedztwo. Jeśli nieopodal działki znajdują się domy jednorodzinne lub niedaleko znajduje się stale rozwijający się obszar zurbanizowany, wówczas szanse na odrolnienie działki są wyższe, aniżeli w przypadku działki położonej pośrodku wsi.
Jak już mówiliśmy, największe szanse na odrolnienie działki zachodzą w przypadku nieużytków rolnych lub działek o niskiej klasie gruntu (IV-VI). Dodatkowym atutem może być sąsiedztwo rozwijającego się terenu zurbanizowanego lub też osiedla domów jednorodzinnych. Jeśli działka rolna ma dostęp do drogi publicznej i sąsiaduje z przynajmniej jedną zabudowaną działką, wówczas spełnione są już dwa warunki niezbędne do tego, aby otrzymać decyzję o warunkach zabudowy. Także mała powierzchnia działki może być atutem, który zwiększy szanse na pomyślnie odrolnienie gruntu.
Największe trudności sprawiają działki o wyższej klasie gruntu (I-III). Wynika to z przepisów wprowadzonych wraz z uchwaleniem Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Zgodnie z przepisami, odrolnienie gruntu o powierzchni powyżej 0,5 ha wymaga zgody ministra właściwego dla spraw rolnictwa, co oznacza, że procedura będzie dużo trudniejsza. Ponadto, w przypadku tego typu działek KOWR ma możliwość skorzystania z prawa pierwokupu, aby nie dopuścić do zmiany przeznaczenia wybranej działki rolnej.
Odrolnienie działki jest niemożliwe także w sytuacji, gdy działka leży na obszarze nieobjętym MPZP, a ponadto nie ma możliwości uzyskania decyzji o warunkach zabudowy. Aby uzyskanie takiej decyzji było możliwe, działka musi spełniać następujące warunki: powinna graniczyć z inną zabudowaną działką, mieć dostęp do drogi publicznej, mieć dostęp do sieci uzbrojenia terenu niezbędne do realizacji inwestycji (sieć istniejąca lub w fazie projektowania). Ponadto, teren nie może być objęty ochroną przyrodniczą, konserwatorską i archeologiczną.
Jak widzisz, możemy wyróżnić wiele czynników, które będą miały wpływ na to, czy odrolnienie działki w ogóle będzie możliwe. Podstawowym warunkiem jest zmiana przeznaczenia działki w MPZP lub uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy. Przy samym odrolnieniu działki decydujące czynniki to przede wszystkim: powierzchnia działki, klasa gruntów rolnych oraz specyfika najbliższego sąsiedztwa działki. Kupując działkę rolną z myślą o budowie domu warto skorzystać z pomocy architekta lub rzeczoznawcy nieruchomości, który przeanalizuje wybraną działkę, a także oszacuje, jakie są szanse na skuteczne przekształcenie gruntów rolnych w działkę budowlaną. To na podstawie takiej analizy można ocenić, czy inwestycja okaże się opłacalna.